O budućnosti Frančeska Totija u Romi više će se znati u martu kada počinju pregovori sa predsednikom Rimljana Palotijem. O budućnosti kluba je već sve jasno, Roma je Rim, i Rim je Roma, i ona se voli kao i neki drugi klubovi, ali samo ona je neumorna i istrajna kao grad iz koga potiče
Stadion Olimpiko, Rim, 17. februar 2016. godine. Igra se 87. minut prve utakmice dvomeča osmine finala UEFA Lige šampiona AS Roma–Real Madrid. Na semaforu stoji rezultat 0:2, a pored aut linije se priprema za ulazak u igru tridesetdevetogodišnji Frančesko Toti, koji najverovatnije poslednji put na ovom stadionu igra utakmicu Lige šampiona. Igrom sudbine, Toti tu poslednju utakmicu igra protiv istog kluba protiv koga je igrao i prvu, 9. septembra 2001. godine. Osim što je četrnaest godina igrao Ligu šampiona, Toti već osamnaestu sezonu zaredom nosi kapitensku traku, a dvadeset i četvrtu dres Rome. Tokom svoje karijere je vrlo često u medijima nazivan jednim od najboljih fudbalera svoje generacije i dovođen u vezu sa mnogim uspešnijim klubovima, ali uprkos svim glasinama ostajao je u Rimu. Povodom glasina o mogućem odlasku iz Rome 2009. godine je izjavio: “Bio sam blizu prelaska u Real Madrid 2004. Želeo sam veliki tim koji pobeđuje, i u to vreme uprava Rome nije mogla da mi garantuje ono što sam želeo. Ali na kraju srce je odlučilo da ostanem.”
ASSOZIACIONE SPORTIVA: Istorija Rome počinje 1927. godine. Tadašnji predsednik fudbalskog kluba Fortitudo, Italo Foski, pokreće inicijativu o spajanju nekoliko manjih rimskih klubova zarad stvaranja ekipe koja bi se mogla nositi sa dominantnim klubovima sa severa Italije. Prvo dolazi do utapanja kluba Pro Roma u Fortitudo, u julu 1927. pridružuju im se SS Alba i Foot Ball Club di Roman i osnivaju Assoziacione Sportiva Roma. Od rimskih klubova jedino je SS Lazio izbegao spajanje, i to na intervenciju generala italijanske armije Vekara, člana uprave kluba i visokog funkcionera italijanskog fudbalskog saveza. U to vreme su klubovi čijim spajanjem je nastala Roma bili pomalo lokalpatriotskog karaktera, za njih su navijali pretežno rođeni Rimljani, uglavnom iz radničke klase. Sa druge strane, Lacio je osnovan kao sportsko društvo pod uticajem Kubertenovog olimpizma i neohelenizma, koji se ogledao i u boji dresova, kombinacija svetlo plave i bele. Zbog namere da predstavlja celu, istoimenu regiju centralne Italije, Lacio je bio miljenik doseljenika u Rim, državnih činovnika i partijskih nameštenika.
Već prve sezone, spajanje rimskih klubova daje rezultate osvajanjem CONI kupa, preteče današnjeg italijanskog TIM kupa. Prve dve sezone Roma je igrala na stadionu Motoveledromo Apio, a već krajem 1929. godine se seli na Kampo Testaćo, smešten u istoimenoj radničkoj opštini Rima. Samo mesec dana po preseljenju na novi stadion Roma i Lacio će odigrati prvi rimski gradski derbi, Derbi della Capitale. Prema nekim izvorima, na stadionu koji prima 20.000 gledalaca je tada bilo 18.000 Rominih navijača.
Veza između grada Rima i Rome je od osnivanja bila predstavljena na njenom grbu, štitu podeljenom na dva horizontalna polja, obojena tradicionalnim bojama Rima. Gornje, zlatno-žuto, sadržalo je vučicu Kapitolinu koja doji blizance Romula i Rema, po legendi osnivače Rima. Donje polje, tamno crvene boje, sadržalo je zlatno-žuta slova ASR. Prvi dresovi u kojima su Rimljani igrali bili su dresovi Romana, majice crvene kao volovska krv sa kragnama žutim kao guščiji kljun, belim šortsevima i crvenim štucnama sa žutom ramflom. Kombinacija koja će do danas ostati tradicionalna za prvi set dresova.
OSMI KRALJ RIMA: Osim ove simbolike, veza između kluba i grada je učvršćivana obožavanjem lokalnih igrača i njihovom reputacijom. Tako je prva generacija Rome bila predvođena halfbekovima (veznim igračima u modernom fudbalu) Fulviom Bernardinijem i kapitenom Atiljom Ferarisom, za koga se pričalo da sa istom strašću juri suknje van terena kao i loptu na terenu. Do prve titule, sezone 1941/42, Roma dolazi najviše zahvaljujući Amadeu Amadeiju, sinu pekara iz seoceta Fraskati u blizini Rima, koji je postigao 18 golova. Amadei je za Romu debitovao 1937. godine kada je bio star samo 15 godina, 9 meseci i 6 dana, čime postaje najmlađi igrač u istoriji italijanskih seniorskih takmičenja. Nedelju dana kasnije će postići i prvi od svojih 115 golova za Romu, kao najmlađi strelac u Seriji A. Osim po ova dva rekorda, on će ostati upamćen kao otelotvorenje Rominog stila igre, radilica, trkač, borben, sa neumornom željom da postigne gol. Koliko je bio popularan među navijačima najbolje oslikava nadimak koji su mu nadenuli, “Ottavo Re di Roma” (Osmi kralj Rima).
Početkom sedamdesetih godina prošlog veka za Romu će debitovati tri igrača rođena u Rimu, koji će ostaviti neizbrisiv trag u istoriji kluba. Frančesko Roka, bek, koga će navijači Rome prozvati Kavasaki zbog brzine i izdržljivosti. Agostino Di Bartolomei, centralni vezni, kapiten i neprikosnoveni vođa tima, koji će 1984. igrati finale Kupa šampiona Evrope (današnje Lige šampiona) na Olimpiku protiv velikog Liverpula. Treći je bio Bruno Konti, levo krilo, koga će zbog brzine, kreativnosti i tehnike navijači prozvati Gradonačelnikom Rima, a sportski novinari na Svetskom prvenstvu 1982. Mara-Ziko (kao poređenje sa Maradonom i Zikom). Do penzionisanja Roke, oni će voditi Romu do dve titule u italijanskom kupu, a posle do titule prvaka Italije, kupa i finala Evropskog kupa. Posle odlaska Di Bartolomeia iz Rima, njegovo mesto u timu će preuzeti Đuzepe Đanini, koji će zbog gracioznosti sa loptom, ali i taktičke i fizičke potkovanosti dobiti nadimak “Il Principe” (Princ).
Po penzionisanju Kontija 1991. godine na Olimpiko se doseljava Brazilac Aldair, kreativni kamen temeljac odbrane koji će vrlo često preciznim dugim pasovima započinjati Romine napade. Tokom te decenije, kada će u svetskom fudbalu postati trend “plaćenički fudbal”, učestali transferi fudbalera u potrazi za finansijski boljim ugovorima, Aldair će Romi ostati veran trinaest godina. Dve godine pre njegovog dolaska, na Olimpiko 1989. kao član mlađih selekcija i sakupljač lopti dolazi trinaestogodišnji klinac iz Rima sa željom da upozna svog idola, kapitena Đuzepea Đaninija.
Već 28. marta 1993. godine Toti debituje za rimski klub. Od te utakmice sa Brešom je prošlo skoro 23 godine, a Toti je Romu vodio do trećeg skudeta, dva italijanska kupa i dva superkupa. U ovom periodu on je bio oličenje celog tima. Svojom borbenošću i timskim radom je cementirao reputaciju Rome kao večito druge. Posle titule 2001. godine rimski klub je sve, osim jedne sezone završavao kao drugi u bar jednom od italijanskih takmičenja. Epitet večito druga, pre svega smišljen da omalovaži klub, dobija potpuno suprotno značenje kada se uzme u obzir igrački kadar timova koji su te sezone završavali iza Rome.
Često nazivan “Il Gladiatore” od strane sportskih medija, Toti je kreativan, požrtvovan, uvek pravi pritisak na protivničke odbrambene igrače, driblinzima stvara prostor saigračima… U jednom intervjuu 1998. za Gazzetta dello Sport na pitanje da li razmišlja o danu kada će morati napustiti fudbal je rekao da ne misli preterano o tome, ali da ne veruje da će biti “jedan od onih koji igraju do 40. godine”. U septembru ove godine Toti će proslaviti svoj 40. rođendan, da li će tada i dalje biti igrač Rome, spekuliše se već mesecima.
TOTI I OLIMPIKO ZAJEDNO U PENZIJU: Postojala bi doza poetičnosti ako bi Toti ispunio rođendansko “obećanje” dato Danijeleu Kontiju u januaru ove godine i igrao još dve sezone. Uprava Rome planira da do početka sezone 2018/19. sagradi novi stadion, te bi bilo pravedno da u isto vreme u penziju odu Olimpiko i najveći fudbaler koji je na njemu igrao. Do tada, sportski novinari će nastaviti sa špekulacijama kako će Roma izgledati posle Totija i ko će biti vođa tima i simbol kluba. Ljubitelji kluba mogu samo da odmahnu rukom, jer Roma u svojim redovima već ima naslednika Totija, a to je Alesandro Florenci. Iako nema Totijeve tehničke kvalitete, poseduje nesebičnost, požrtvovanost i sportsku bezobraznost da pokuša skoro nemoguće, koji su Totija činili vođom kluba već skoro dve decenije.
O budućnosti Totija u Romi više će se znati u martu kada počinju pregovori sa predsednikom Palotijem. O budućnosti kluba je već sve jasno, Roma je Rim, i Rim je Roma, ona se voli kao i neki drugi klubovi, ali samo ona je neumorna i istrajna kao grad iz kog potiče, koji nosi epitet večni.
Radnički iz Rima
Kada se govori ili piše o Romi, ne sme se prenebregnuti priča o njenim navijačima. Od osnivanja kluba oni su gradili svoj identitet na dva elementa – animozitetu prema Laciju i ljubavi prema rodnom gradu. “Romanisti” i dalje koriste isti pogrdni naziv za “Lacijale” kao i pre 89 godina, “burini” (seljaci).
“Romanisti” Romu smatraju gradskim klubom, pre svega jer je nastala spajanjem tri rimska kluba i jer je u ranim godinama postojanja dom našla na terenu u radničkoj gradskoj četvrti Testaćo. Ovo poreklo će u budućnosti dodatno obojiti reputaciju Rominih ultrasa kao levičarski orijentisanih.
Organizovane navijačke grupe nastaju tokom pedesetih godina 20. veka i svoj identitet grade na poreklu članova iz gradskih četvrti. Skoro dve decenije kasnije, 1972. godine, biće osnovana navijačka grupa koja će biti presudna za reputaciju romanista kao levičara. Krajem šezdesetih i početkom sedamdesetih klub tavori između 6. i 11. mesta na tabeli, a Rimljani najodanije navijače Rome pogrdno nazivaju “gorima od fedajina” (fedajin je bio naziv palestinskih boraca četrdesetih i pedesetih koje je odlikovao religijski fanatizam), zbog fanatične odanosti klubu. Upravo to će biti naziv koji će uzeti grupa mladih komunista iz četvrti Kvardado, predvođena članom Partije proleterskog jedinstva (PDUP) Robertom Rulijem. Iako je iste godine osnovana i otvoreno neofašistička grupa “Boys”, “Fedajin” će postati grupa koja je stvorila javnu sliku o političkom opredeljenju Rominih navijača.
Početkom dvehiljaditih navijači Lacija su vrlo često severnu tribinu ukrašavali transparentima sa antisemitskim porukama uperenim prema navijačima i igračima Rome, “Aušvic je vaš grad, pećnice su vaši domovi”, “Crnci na terenu, Jevreji na tribinama” i sl. Kao odgovor na to, grupa navijača okupljena oko nedeljnika Il Romanista, a predvođena jednim od scenarista filma “Život je lep” Vinćencom Ćeramijem, 2005. godine je podelila 20.000 kopija ovog filma.
U stvarnosti, identitet Rominih navijača nije definisan političkim opredeljenjem ili antifašističkim stremljenjem, već fanatičnom ljubavlju kojom vole svoj klub. Ovu fanatičnost najbolje oslikava ponašanje ultrasa na gostovanju Mančester junajtedu 2007. godine u četvrtfinalu Lige šampiona. Tu utakmicu Mančester je dobio rezultatom 7:1, a od sredine prvog poluvremena 5000 Rominih navijača je pevalo klupsku himnu do poslednjeg sudijskog zvižduka, uspevši da nadglasa 70.000 domaćih navijača prilikom proslavljanja golova Mančestera. Napuštajući Old Traford uplakani Danijele de Rosi, strelac jedinog gola za Rimljane, izjaviće da ga nikada u životu neće biti više sramota, jer nisu uspeli da se oduže navijačima za takvo navijanje. Isto tako uplakani Felipe Mekses će u tunelu reći da je često sa tribina dobijao razne uvrede i zvižduke, ali da mu nijedna nije tako teško pala kao navijanje Rominih navijača te večeri.
